
Fronteiras: Revista Catarinense de História. Dossiê Fronteiras, migrações e identidades nos mundos pré-modernos. N 35, 2020/01 –
ISSN 2238-9717
48
DOI: https://doi.org/10.36661/2238-9717.2020n35.11418
SYME, Ronald. Sallust. Berkeley: University of California Press, 1964.
SYME, Ronald. Sallust’s Wife. The Classical Quarterly. Cambridge, v. 28, n 02, p. 292-295,
1978.
WIDEMANN, Thomas. Sallust’s Jugurutha: Concord, Discord, and the Digressions. Greece
and Rome. Cambridge, v. 40, n 1, p. 48-57, 1993.
WOODWARD, Kathryn. Identidade e diferença: uma introdução teórica e conceitual. In:
SILVA, Tomaz Tadeu da (org.). Identidade e diferença: a perspectiva dos estudos culturais.
Petrópolis: Vozes, 2000. p. 7-72.
Documentos textuais
SALÚSTIO. Guerra de Jugurta. Trad. Pedro Paulo A. Funari. Campinas: UNICAMP, 2002.
SALUST. Catiline’s Conspiracy. Trad. Willian Batstone. Oxford: University Press, 2010.
SALUST. Histories. Trad. Willian Batstone. Oxford: University Press, 2010.
SALUST. Jugurtine War. Trad. Willian Batstone. Oxford: University Press, 2010.
TUCÍDIDES. História da Guerra do Peloponeso. Brasília: Editora Universidade de Brasília,
1987.
Recebido em 07/04/2020.
Aceito em 20/05/2020.
“Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, studio ad rem publicam latus sum [...]”. Todas as traduções foram
feitas pela autora
“Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, studio ad rem publicam latus sum, ibique mihi multa advorsa
fuere. nam pro pudore, pro abstinentia, pro virtute audacia largitio avaritia vigebant. quae tametsi animus
aspernabatur insolens malarum artium, tamen inter tanta vitia inbecilla aetas ambitione conrupta tenebatur; ac me,
quom ab relicuorum malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris cupido eadem quae ceteros fama atque
invidia vexabat.”
“atque ego credo fore qui, quia decrevi procul a re publica aetatem agere, tanto tamque utili labori meo nomen
inertiae inponant, certe quibus maxuma industria videtur salutare plebem et conviviis gratiam quaerere. qui si
reputaverint, et quibus ego temporibus magistratus adeptus sum [et] quales viri idem adsequi nequiverint et postea
quae genera hominum in senatum pervenerint, profecto existumabunt me magis merito quam ignavia iudicium
animi mei mutavisse maiusque commodum ex otio meo quam ex aliorum negotiis rei publicae venturum.”
“neque enim alio loco de Sullae rebus dicturi sumus et L. Sisenna, optume et diligentissume omnium, qui eas res
dixere, persecutus, parum mihi libero ore locutus videtur.”
Esta obra, também conhecida como Bellum Catilinae, composta por 61 capítulos, narra a tentativa de Lúcio
Sérgio Catilina de tomar o poder após ser derrotado por Cícero nas eleições de 63 a.C. Catilina, descendente da
gens Sérgia, de família aristocrática empobrecida, foi Pretor em 68 a.C., Questor em 77 a.C. e Governador da
África entre 67 e 66 a.C. e apoiou a política sulana. Em 62 a.C., reuniu em torno de si, através de um discurso
inflamado contra o poder aristocrático, apoiadores originários de diferentes segmentos sociais, como jovens
aristocratas, plebeus e estrangeiros, objetivando assassinar os Cônsules e tomar o poder. Após uma tentativa
frustrada, foi declarado inimigo público pelo Senado e condenado à morte. Tendo optado pelo combate, Catilina
foi morto em Pistóia.
“igitur ubi animus ex multis miseriis atque periculis requievit et mihi relicuam aetatem a re publica procul
habendam decrevi, non fuit consilium socordia atque desidia bonum otium conterere, neque vero agrum colundo
aut venando, servilibus officiis, intentum aetatem agere; sed a quo incepto studioque me ambitio mala detinuerat,
eodem regressus statui res gestas populi Romani carptim, ut quaeque memoria digna videbantur, perscribere, eo
magis quod mihi a spe metu partibus rei publicae animus liber erat.”
“Ceterum ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur, in primis magno usui est memoria rerum gestarum.”
“Verum ex iis magistratus et imperia, postremo omnis cura rerum publicarum minume mihi hac tempestate
cupiunda videntur, quoniam neque virtuti honos datur neque illi, quibus per fraudem iis fuit uti, tuti aut eo magis
honesti sunt.”
“Ceterum mos partium et factionum ac deinde omnium malarum artium paucis ante annis Romae ortus est otio
atque abundantia earum rerum, quae prima mortales ducunt. nam ante Carthaginem deletam populus et senatus
Romanus placide modesteque inter se rem publicam tractabant, neque gloriae neque dominationis certamen inter